Dil Çeşiti ve Değişimi

Tugba Ozcan
5 min readSep 28, 2019

--

Lookeed ürünleri için bir reklamda, ‘Fatih William İngiltere’yi istila ettiğinde teknolojik bir üstünlüğü olmasaydı, Bu reklam Anglo-Saxon’da yazılmış olabilirdi’ denildi. Bu resimde yanlış olan ne? İki şey: Birincisi, tüm canlı diller sürekli değişiyor, bu nedenle William’ın düşmanları tarafından konuşulan Eski İngilizce, Norman’ın fethi olmasa bile, Modern İngilizceden oldukça farklı olurdu. (Özel olarak eğitilmeden, 14. yüzyıldan kalma Chaucer Canterbury Tales’in Orta İngilizcesini okumayı deneyin; sıradan aşınma ve yıpranmanın, bir şeyi karmaşık hale getirecek dramatik bir askeri dönüş olmasa bile bir dili nasıl dönüştürebildiğini göreceksiniz.) Ve ikinci olarak, William’ın macerasının etkileri, Fransızcadan İngilizce’ye alıntılar getirdi, İngilizce bir Cermen dili olarak kaldı: Temel sözcük dağarcığının büyük kısmı ve dilbilgisinin büyük kısmı eskisi kadar Germenic kaldı. İngiliz nüfusu, Fatih’in dili olan Fransız’a asla geçmedi; bunun yerine, Norman Fransız nihayetinde İngilizceye geçti.

Dil Aileleri

Diğer Cermen dilleri arasında Hollandaca, Almanca, İzlandaca, İsveççe ve daha fazlası bulunur. Hepsi 2500 yıldan fazla bir süre önce konuşulan dilbilimciler tarafından Proto-Cermen denilen tek bir dilden doğdu. Proto-Cermen asla yazılamadı, ancak varlığı ve kelime hazinesi ve yapısı çoğu, torunları tarafından paylaşılan kelimeler ve dilbilgisi yapılarındaki birçok sistematik yazışmadan çıkarılabilir.

Proto-Cermen dağılışı, orijinal konuşma topluluğunun alt grupları ayrıldığında meydana geldi: 500–1000 yıl boyunca bağımsız değişiklikler önce farklı lehçeler üretti, sonra bunlar ayrı diller haline geldi. Aynı şey, Romalılar’ı Avrupa’nın geniş bölgelerine yaydıktan sonra Latince oldu. Aralarında Fransızca, İspanyolca ve İtalyanca olan modern Romantik dillere dönüşen lehçelere ayrıldı. Latince ve Proto-Cermen de ilişkiliydi. Diğer birçok Avrupa dilinin atası olan Hindistan, dünyanın en yaygın dil ailelerinin birinin ebeveyni olan Proto-Hint-Avrupa idi.

Dünyada, Afrika’daki Nijer-Kongo gibi dev ailelerden ve Hint-Avrupa’dan, dilsel akrabaları olmayan Basque gibi tek dilli ailelere kadar onlarca, hatta yüzlerce başka dil ailesi vardır. Dilbilimciler hala bu ailelerin birçoğunu birbirine bağlamayı umuyor, ancak ayrı dil ailelerinin sayısını bir avuç için azaltma şansı zayıf. Tarihsel dilbilimcilerin çoğu, insan dilinin muhtemelen sadece bir kez, belirli bir zamanda tek bir yerde ortaya çıktığına inanmasına rağmen, çoğu, dil değişiminin, yaklaşık on bin yıldan daha eski aile ilişkilerinin doğrulanmasına izin vermeyecek kadar hızlı ve çok yönlü olduğuna inanmaktadır. (Bu çok kaba tahmin, yerleşik ailelerin tahmini zaman derinliklerine ve bin yıllık dönemdeki değişim miktarlarına dayanmaktadır.)

Dil Çeşiti

Herkes en az bir dil konuşuyor ve muhtemelen dünyadaki çoğu insan birden fazla konuşuyor. Sadece İngilizce konuşan Amerikalılar bile, genellikle birden fazla lehçe biliyor. Kesinlikle hiç kimse tam olarak aynı şekilde konuşmuyor: Patronunuzla, arabanızı arkadan çarptıran salakla konuşurken kullanacağınız tarzda (ya da kelime haznesiyle) konuşmanız pek mümkün değil. Tüm lehçeler aynı sistemle başlar ve kısmen bağımsız geçmişleri ana sistemin farklı bölümlerini bozulmadan bırakır. Bu, Appalachia halkının saf Elizabeth’i İngilizce bildiği iddiası gibi dil hakkındaki en inatçı mitlerin ortaya çıkmasına neden olur. Appalachian’lı olmayanlar, Shakespeare’in İngilizcelerinin Appalachia’da korunmuş ancak (örneğin) Standart İngilizcede kaybedilmiş özelliklerini fark etmişlerdir, ancak sadece Shakespeare’deki Appalachian hayranlarının Shakespeare’in İngilizcelerini Standart İngilizcede korunmuş, ancak Appalachian lehçesi.

Dil Değişikliği Türleri

Ne tür dil değişimleri var? İlk önce, kelime değişikliği var. Özellikle argo terimleri, birkaç yılda bir gelir ve gider. Örneğin 1990'lık bir Beetle Bailey çizgi filminde Sarge, # !! ile biten bir dizi sembolle Beetle’ı çiğniyor ve Beetle gülüyor, “# ‘ ?? Artık kimse demiyor!” Çavuş, sönük, iç çeker, “Gee, hep ‘’ #’’ tüm zamanların klasik bir küfürü olduğunu düşündüm.” Sarge utanç verici çünkü çok az istisna dışında — özellikle en azından biri eski Pompeii’nin duvarlarında yazılmış bir Latince müstehcenliği içeren bir soyağacı olan — geçen yılki argümanları kullanarak sosyal felaketi heceleyen gerçekten klasik dört harfli İngilizce kelimeler. Kelimelerin anlamları da değişir. Hem İngilizce hem de Almanca, İngilizce’deki (Knight’’şövalye ’) yüksek rütbeli bir kişiye, Almanca’daki bir uşak veya hatta köleye (‘Knecht’) gönderme yapan bir kelimeyi miras aldı. (Diğer Cermen dillerinden gelen kanıtlar sayesinde, Almanca anlamının aslına yakın olduğunu biliyoruz.)

Dilbilgisel yapılar da değişmektedir. Eski İngiliz Lordunun Duası’ndaki bir bölüm, kelimenin tam anlamıyla çevirisinde, ‘bizi baştan çıkarmayacaksınız’ şeklinde, Modern İngilizcenin tam tersine ‘bizi baştan çıkarmaya’ etmiyor ‘ifadesini okuyor. Günümüzde, ‘değil’ ‘not’ bir yardımcı fiil ‘yapmalı’’do’ fiilini takip etmeli (sık sık ‘yapmamaya’ ‘don’t’), cümle içinde zamir konusu yoktur ve eğer bir tane olsaydı ‘sen’ ‘you’ olurdun — ‘thou’ sen tamamen modern dilden kayboldu.

Son fakat bir o kadarda önemli, sesler değişir. Bir şekilde, lehçe varyasyonu iletişimin bozulmasına neden olduğunda, herkes bunu fark ediyor. Bir Chicago mağazasına gidip bir East Coast aksanıyla ‘çuvallar’ isteyin, bunun yerine çorap alabilirsiniz ve Bostonlılar her ikisi de Standart İngilizce dilbilgisi kullanırken bile, Alabamalıları anlamakta zorlanırlar. Yine de insanlar genellikle ses değişiminin oldukça düzenli olduğunu keşfederken şaşırıyorlar: eğer bir ses ‘x’ bir kelimeyle ‘y’ sesini değiştirirse, ‘x’ göründüğü her kelimede benzer bağlamlarda ‘y’ olarak değişecektir. Sonuç olarak, bir kelimenin biçimi genellikle tarihinin bir bölümünü ortaya çıkarır. Fransızca ‘coup’ ‘darbe’ ve İngilizce’coup’ ‘darbe’yi göz önünde bulundurun: Birbirlerine benziyorlar, birbirlerine benziyorlar ve benzer anlamlara sahipler, ancak her ikisi de aynı Proto-Hint-Avrupa (PIE) kelimesinden bağımsız olarak miras alınamıyor; Fransızca ve İngilizce olarak aynı PIE kaynağından gelmiyor. PIE (ve daha sonra Latince) Fransızca ‘ya neden oldu, ancak orijinal PIE İngilizce olarak bitti. Bu yüzden, Fransızca’nın İngilizce ‘ye tekabül ettiği, PIE’den miras kalan bir çift kelime var. Fransızca ‘coeur’ ve İngilizce ‘kalp’ veya Fransızca ‘canevas’ ve İngilizce ‘kenevir’; fakat İngilizlerin “darbe” ve “kanvas” kelimelerinin Fransız meslektaşlarına benzemelerinin nedeni Fransızlardan İngilizceye ödünç alınmalarıdır.

Değişim ve Dil Değerleri

Dil değişimi kaçınılmaz olarak çeşitliliğe neden olur ve konuşma topluluğundaki çeşitlilik genellikle belirli özelliklerin ‘iyi’ veya ‘kötü’ olarak sosyal değerlemesine yol açar. ‘İyi’ varyantların, tipik olarak, mantıksal üstünlük veya saygınlık ya da her ikisi ile tanımlandığına inanılmaktadır; ‘kötü’ değişkenler daha sonra mantıksız ve / veya kaba tarafından yeni icatlar olmalıdır.

Fakat ne mantık ne de muazzam yaş, değişkenlerin etiketlenmesinde önemli bir rol oynamaz. Okul öğretmenleri ve uzmanlar tarafından en çok aşağılanan İngilizce kelime olan ‘ain’t’ ‘değil’ düşünün. Mantıksız veya yakın olmaktan uzak, ‘ain’t’ ‘hayır’, ‘amn’t’ ‘olmadı’nın’ orijinal daralması olan ‘am not’’olmadığın’ meşru bir fonolojik soyudur. Ne kadar çaresizlik içine düştüğü belli değil, ama bir kez orada, olumsuz kasılmalar sisteminde garip bir boşluk bıraktı: ‘’You are going, aren’t you? “Sen gidiyorsun, değil mi?”, ‘’She is going, isn’t she? “O gidiyor. o değil mi? ”, ve böyle devam eder, ama,kesinlikle hiçbir gerçek kişi ‘I are going’, am I not ?“ Ben gidiyorum, değil mi? ”der. Bunun yerine, insanlar ‘I am going, aren’t I? “ben gidiyorum değil mi?” Diyor, çünkü kısmen ‘’ain’t’’ veba gibi kaçınmaları öğretildi; ve burada mantıksızlıklar görülüyor, çünkü “Siz gidiyorsunuz, O gidiyor”, vb. iyiyim, “Ben gidiyorum” anadili İngilizce olan kişiler için imkansızdır. Bu örneğin amacı, ‘’ain’t’’ ‘değil’ dil değişikliğini yasallaştırmanın bir öneri olduğunu ‘iyileştirmeyi teşvik etmek değil, dil değişiminin sonuçlarının sosyal olarak değerlemesinin dilsel olarak keyfi doğasını göstermektir.

By Sarah Thomason

--

--

Tugba Ozcan
Tugba Ozcan

Written by Tugba Ozcan

English Language Teacher | Translator

No responses yet